نگین قم

حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام در روز اوّل ذیقعده سال 173 (ه. ق) در مدینه منوره، دیده به جهان گشود. چنان که مرحوم حاج شیخ علی نمازی، متوفای دوم ذیحجه 1405 (ه. ق) شرح زندگانی آن حضرت را با این عبارت آغاز می‌کند: «فاطِمَةُ الْمَعْصُومَةُ اَلْمَوْلُودَةُ فی غُرَّةِ ذی القعده سنة 173؛[1] فاطمه معصومه که در روز اوّل ذیقعده 173 بدنیا آمده است.»

باید توجه داشت که در مورد ماه و روز ولادت آن حضرت، اتفاق نظر وجود دارد ولکن در مورد سال ولادت آن حضرت بین سالهای 173 و 183 (ه. ق) اختلاف وجود دارد؛ ولی با توجه به سال شهادت حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام، یعنی سال 183 (ه. ق) و اینکه آن حضرت در سالهای آخر عمر، در زندان و دور از خانواده به سر می‌برده اند و با توجه به منابع متعدد تاریخی[2] ، سال ولادت، همان سال 173 صحیح‌تر به نظر می‌رسد.

پدر بزرگوار آن حضرت، امام موسی کاظم علیه السلام و مادر گرامی‌اش نجمه خاتون می‌باشد که بعد از تولد حضرت رضا علیه السلام به طاهره ملقب گردید.[3] در نتیجه فاطمه معصومه علیهاالسلام باامام رضا خواهر و برادر ابوینی هستند. فاطمه معصومه علیهاالسلام در سال 201 (ه. ق) در پی انتقال اجباری امام هشتم علیه السلام به مرو، بعد از یک سال تحمل دوری برادر بزرگوارش از مدینه منوره، عازم خراسان گردید که در مسیر سفر در 23 ربیع الاوّل سال 201 (ه. ق) وارد شهر قم شده و مورد استقبال عده زیادی از مردم مشتاق و شیفته اهل بیت علیهم السلام قرار گرفت، و بعد از هفده روز اقامت در منزل موسی بن خزرج، در سن 27 سالگی در سال 201 (ه. ق)  [به اتفاق مورخان[4]] دیده از جهان فرو بست و در «باغ بابلان» محل فعلی مَزار آن حضرت، دفن گردید.

ابن جوزی یکی از علما و مورخان اهل سنت در قرن هفتم می‌نویسد: در بین اولاد امام موسی کاظم علیه السلام چهار دختر به نام فاطمه وجود دارد:

1. فاطمه صغری که به او بی بی هیبت گفته می‌شود، و در مدخل جنوبی شهر باکو در آذربایجان شوروی (سابق) دفن است.

2. فاطمه وسطی که در رشت مدفون می‌باشد.

3. فاطمه وسطی (ستّی فاطمه) که در اصفهان دفن شده است.

4. فاطمه کبری[5](فاطمه معصومه) که مدفن او در قم، زیارتگاه شیعیان و اهل دل می‌باشد.

در اشعاری زیبا در رابطه با شهر قم و حضرت معصومه سلم الله علیها آمده است:

شهرها انگشترند و قم نگین                                             قم هماره حجت روی زمین

تربت قم قبله عشق و وفاست                                           شهر علم و شهر ایمان و صفاست

مرقد معصومه چشم شهرما                                                          مهر او جانهای ما را کهربا

در حریمش مرغ دل پر می‌زند                                         هر گرفتار آمده در می‌زند

این حرم باشد ملائک را مطاف                                          زائران را ارمغان، عشق و عفاف

حوزه قم هاله‌ای بر گرد آن                                          فقه واحکام خدا را مرزبان

در زمینه مقام حضرت معصومه علیهاالسلام در بین علما گفته‎ها فراوان است که در ادامه به صورت فهرست‎وار به نمونه‏هایی اشاره می‏کنیم:

جلال و جبروت حضرت فاطمه سلام اللّه علیها

مرحوم آیت اللّه مرعشی نجفی - قدّس سره - بارها برای طلاب می فرمودند:

علّت آمدن من به قم این بودکه پدرم، آقا سید محمود مرعشی نجفی - که از زهّاد و عبّاد معروف نجف بود - چهل شب در حرم امیر الم?منین (ع) بیتوته نمود که آن حضرت را ببیند. پس شبی در حالت مکاشفه، حضرت علی (ع) را مشاهده کرد که به ایشان فرمود: سید محمود چه می خواهی؟

عرض می کند: می خواهم بدانم قبر فاطمه ی زهرا سلام اللّه علیها کجاست؟ تا آن را زیارت کنم. حضرت فرموده بودند: من که نمی توانم برخلاف وصیت آن حضرت قبر او را معلوم کنم.

عرض می کند: پس من هنگام زیارت چه کنم؟

حضرت فرموده بودند: خداوند متعال، جلال و جبروت حضرت فاطمه را به فاطمه ی معصومه - سلام اللّه علیها- عنایت فرموده اند؛ پس هر کس که بخواهد به زیارت حضرت فاطمه ی زهرا نایل شود، به زیارت حضرت فاطمه ی معصومه - سلام اللّه علیها - برود.[6]

بوسه بر ضریح

مرحوم آیت الله طباطبایی - علامه، فیلسوف و عارف وارسته ی قرن اخیر - در ماههای رمضان، پیش از افطار به حرم ملکوتی کریمه ی اهل بیت، فاطمه ی معصومه - سلام الله علیها - مشرف می شدند و با بوسه زدن بر ضریح مطهر آن بانوی بزرگوار،روزه ی خود را افطار می کردند.[7]

عنایت حضرت در فهم قرآن

آیت الله العظمی فاضل لنکرانی می فرماید:

«روزی به حرم مطهر حضرت فاطمه ی معصومه (س) مشرف شدم و پس از اینکه زیارت را خواندم، خدمت آن حضرت عرض کردم که من امروز آمده ام و هیچ حاجت دنیوی ندارم. فقط یک حاجت دارم و آن این است که درفهم آیه ی «تطهیر» مورد عنایت شما واقع شوم و این آیه را درست بفهمم و مشکلاتم در این زمینه حل گردد. پس به خانه آمدم و مشغول نوشتن مطالبی پیرامون این آیه ی شریفه شدم؛ پس مسائل و مطالبی به برکت حضرت فاطمه ی معصومه (س) برای من روشن شد که شاید اگر پنجاه سال دیگر درس می خواندم آن مطالب برای ما روشن نمی شد!»[8]

شفاعت همه ی شیعیان

آیت اللّه حاج سید محمد وحیدی (ره) از یکی از سادات برقعی نقل فرمودند که گفته بود:

«شبی در عالم ر?یا محضر مقدس حضرت معصومه (س) رسیدم. مانع و حجابی در بین نبود. احساس کردم که من محرم ایشان هستم و ایشان عمه ی سادات برقعی می باشند. از محضر مقدسشان س?ال کردم:

«آیا شما به اهل قم، شفاعت خواهید فرمود؟»

حضرت در پاسخ فرمودند: «میرزای قمی - رحمة الله علیه - برای شفاعت اهل قم کافی است. من برای همه ی شیعه شفاعت می کنم .[9] که این ر?یای صادقه، م?یّد حدیثی از امام صادق (ع) است که می فرماید: «تدخَل بشفاعَتِها شیعَتی الجنّة بأجمعهم؛ به شفاعت او - حضرت فاطمه ی معصومه (س) - همه ی شیعیانم وارد بهشت خواهند شد.»[10]

عرش کبریا

این روضه ی صفیه ی حق، خواهر رضاست               باخود اگر غلط نکنم، عرش کبریاست

معصومه، بنت موسی جعفر، که تربتش                     بر دیده ی اعاظم و اَعلام توتیاست

زیارت حضرت معصومه علیها السلام توسط امام زمان علیه السلام

در احوال مرحوم آیة الله حاج شیخ مرتضی حایری نقل شده که ایشان به زیارت حضرت فاطمه معصومه علیها السلام رفت و در نزدیک درب ایوان طلا و ضریح مطهّر، مشغول زیارت آن حضرت شدند، پس از اتمام زیارت، دو نفر از شاگردان آن بزرگوار آمدند و راجع به مکان زیارت در این حرم و معنای این جمله «عند رأسها» س?ال کردند.

وی در جواب آن دو روحانی اینگونه فرمود: «عند رأسها» غیر از «فوق رأسها» است و در این جا که من ایستاده ام (نزدیک درب ایوان طلا) هم عند رأسها صدق می کند و هم رو به قبله ایستاده ام.

سپس فرمودند: «من در خواب دیدم که حضرت ولی عصر امام زمان علیه السلام و دو نفر دیگر در همین جا که من ایستاده ام مشغول زیارت بودند».[11]

همه ایران، قم است

امام خمینی قدس سره به تحقق فرمایش امام صادق علیه السلام درباره قم اشاره می فرماید و از برکت انتشار علم از قم به سراسر کشور، همه ایران را قم می نامد:

«همان طوری که در روایات ما هست که از قم علم به جاهای دیگر منتشر می شود، بحمدالله مدت هایی است که این معنا تحقق پیدا کرده است و امروز امیدواریم که به همت علمای قم و مدرسین قم و خطبای قم این مسأله زیادتر بشود و امروز بحمدالله همه ایران، قم است و همه، علما هستند و همه، دانشمندان و همه، اشخاصی هستند که اسلام از آنها بهره می گیرد و به آنها پشتیبانی می کند.»(2)

پی نوشت ها:

[1]شیخ علی نمازی، مستدرک سفینة البحار، ج8، ص257، ماده «فطم».

[2]علامه بحرانی، عوالم، ج21، ص328 و شیخ عباس فیض، گنجینه آثار قم، ج1، ص386 و ر. ک: شیخ مهدی منصوری، حیاة السّت، ص10 و دکتر محمدهادی امینی (فرزند بزرگ علامه امینی) ، فاطمه بنت الامام موسی الکاظم، ص5 و 21 و ر. ک: مهدی منصوری، زندگی حضرت معصومه علیهاالسلام، ص34

[3]مناقب ابن شهر آشوب، ج4، ص367 و عمادزاده، زندگانی حضرت موسی بن جعفر، ج2، ص375.

[4]حسن بن محمد بن حسن قمی، تاریخ قم، ص213 و سیدمحسن امین، اعیان الشیعه، ج8، ص290 و شیخ ذبیح اللّه محلاتی، ریاحین الشریعه، ج5، ص32 و ملک الکتاب شیرازی، بحرالانساب، ص160 و ر. ک: محمدعلی بن حسن کاتوزیان، انوار المشعشعین، ج1، ص208 و شیخ عباس قمی، منتهی الامال، ج2، ص242، و شیخ محمد حرزالدین، مراقد المعارف، ج2، ص163، و سید حسن امین، دائرة المعارف شیعیة، ج3، ص231 و....

[5]ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص315 و ر. ک: محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج48، ص286 و سیدجعفر آل بحرالعلوم، تحفة العلوم، ج2، ص37.

[6]فروغی از کوثر، ص 55.

[7]مجله پیام زن، شماره 11، ص 17.

[8]بارگاه فاطمه معصومه (س) تجلیگاه فاطمه ی زهرا(س)، ص 120.

[9]همان منبع، ص 131.

[10]مجالس الم?منین ج 1، ص 83.

[11]ستارگان حرم، ج 2، ص 204.

منبع:

 ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان  

سایت حوزه نت

پایگاه اطلاع رسانی آستان مقدسه حضرت معصومه سلام الله علیها

تهیه و فرآوری: جواددلاوری، گروه حوزه علمیه تبیان