پاسخ : در پاسخ به سوال شما چند نشانه قیامت را که در قرآن و روایت آمده است، ذکر می کنیم:
1. طلوع خورشید از مغرب: بیشتر مفسران ظهور نشانه مورد اشاره در آیه: «یَومَ یَأتى بَعضُ آیاتِ رَبِّکَ» ـ (انعام/158) ـ را به استناد روایاتى که در ذیل آن رسیده ـ (بحارالانوار، ج6، ص313) ـ طلوع خورشید از مغرب دانسته اند.
2. ظهور دود در آسمان: یکى از نشانه هاى قیامت، ظهور دود در آسمان دانسته شده است. برخى از مفسران آیه «فَارتَقِب یَومَ تَأتِى السَّماءُ بِدُخان مُبین» ـ (دخان/10) ـ را ناظر به یکى از علائم آخر الزمان دانسته ـ (مجمع البیان، ج9، ص94) ـ و گفته اند: منظور از "دخان مبین" همان دود غلیظى است که در پایان جهان و در آستانه قیامت، صفحه آسمان را مى پوشاند، و سرآغاز عذاب دردناک الهى براى ستمگران است. (نمونه، ج21، ص163)
3. دمیده شدن در صور: یکى از علائم، نفخه مرگ است که با وقوع آن جانداران آسمانها و زمین مى میرند: «ونُفِخَ فِى الصّورِ فَصَعِقَ مَن فِى السَّمـوتِ ومَن فِى الاَرضِ...»(زمر/68)
4. تاریک شدن خورشید، ماه و ستارگان: قرآن از تاریک شدن خورشید به "تکویر" (جمع و پیچیده شدن مانند پیچیده شدن عمامه بر سر) یاد کرده است: «اِذَا الشَّمسُ کُوِّرَت» (تکویر/1)
در آیه اى دیگر به جمع شدن خورشید و ماه و به هم پیوستن آن دو که به گفته برخى به معناى تاریک شدن آنهاست اشاره شده است.(تفسیر غریب القرآن، ص 360)
5. شکافتن کرات آسمانى: در شمارى از آیات، از شکافتن آسمان پیش از قیامت سخن به میان آمده است. مراد از آسمان در این آیات، کرات آسمانى است.(پیام قرآن، ج6، ص36)
قرآن مجید از دگرگون شدن نظام کواکب و شکافته شدن کرات آسمانى با تعبیرهایى گوناگون یاد کرده است؛ مثل حرکت شدید و دورانى: «یَومَ تَمورُ السَّماءُ مَورا» ـ (طور/9) ـ و یا گداخته شدن: «یَومَ تَکونُ السَّماءُ کالمُهل».(معارج/8)
6. زلزله شدید: پیش از وقوع قیامت زلزله اى سخت سراسر زمین را فرامى گیرد، به گونه اى که همه محتویات خود از جمله اجساد مردگان را به بیرون مى افکند: «اِذا زُلزِلَتِ الاَرضُ زِلزالَها واَخرَجَتِ الاَرضُ اَثقالَها» ـ (زلزال/1ـ2) ـ و چنان از هم شکافته مى شود که اجساد به سرعت از آن جدا شوند: «یَومَ تَشَقَّقُ الاَرضُ عَنهُم سِراعـًا» ـ (ق/44) ـ قرآن این زلزله را "عظیم" وصف کرده و بیان داشته که با وقوع آن، هر شیردهنده اى از فرزند شیرخوارش غافل مى شود، و هر آبستنى بار خود را فرومى نهد، و همه مردم چون مستان به نظر مى آیند: «اِنَّ زَلزَلَةَ السّاعَةِ شَىءٌ عَظیم یَومَ تَرَونَها تَذهَلُ کُلُّ مُرضِعَة عَمّا اَرضَعَت وتَضَعُ کُلُّ ذاتِ حَمل حَملَها وتَرَى النّاسَ سُکـرى وما هُم بِسُکـرى ولـکِنَّ عَذابَ اللّهِ شَدید».(حجّ/1ـ2)
7. فروپاشیدن کوهها: چنان که در آیاتی به این مساله اشاره شده است:: «یَومَ تَرجُفُ الاَرضُ والجِبالُ» ـ (مزمّل/14) ـ و «حُمِلَتِ الاَرضُ والجِبالُ»(الحاقّه/14)
8. دگرگونى دریاها: دگرگونى دریاها در قرآن با دو واژه "تسجیر" (برافروخته شدن) در «واِذَا البِحارُ سُجِّرَت» ـ (تکویر/6) ـ و "تفجیر" (منفجرشدن) در «واِذَاالبِحارُ فُجِّرَت» ـ (انفطار/3) ـ بیان شده است.
برای مطالعه بیشتر به کتاب معاد در قرآن تألیف آیت الله جوادی آملی مراجعه نمایید.
با آرزوی توفیق.
موسسه ذکر ـ قم.
باستانی.